Laobai, 34 tuổi đang là nhân viên tại ứng dụng video ngắn Kuaishou. Tuy nhiên, anh này bắt đầu lờ mờ nhận thấy rủi ro phía trước với công việc của mình khi chứng kiến một đồng nghiệp 35 tuổi bị sa thải.
"Tôi vừa sốc vừa lo lắng. Tôi nhận ra rằng hoàn cảnh của chúng tôi rất giống nhau và điều tương tự có thể sớm xảy ra với tôi", Laobai nói. (Nhân vật đã thay đổi tên liên quan tới vấn đề bảo mật).
Thật đáng buồn, những lo lắng của Laobai là đúng. Chỉ vài tháng sau sinh nhật lần thứ 35, lập trình viên này đã bị sa thải. Được biết, anh Laobai là một nạn nhân khác của quá trình tái tổ chức của Kuaishou được biết đến với cái tên nội bộ là "Đá vôi" (Limestone). Theo 5 người trong nội bộ (gồm cả nhân viên và cựu nhân viên), Kuaishou sẽ sa thải những nhân viên cấp dưới ở độ tuổi ngoài 30. Trong khi đó, Laobai chỉ được biết việc sa thải mình là một phần trong chương trình sa thải tổng thể của công ty. Kuaishou từ chối bình luận.
Cái gọi là "lời nguyền tuổi 35" từ lâu đã gây khó khăn cho những người lao động thuộc các ngành nghề cổ cồn trắng. Nhóm những nhân viên lớn tuổi này được cho là ít sẵn sàng chấp nhận làm việc nhiều giờ vì họ còn vướng trách nhiệm với gia đình.
Khi lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc lao đao do chính phủ siết chặt các quy định và suy thoái kinh tế, hàng chục nghìn việc làm đã bị cắt giảm trong vài tháng qua và những người lao động lớn tuổi được coi là đặc biệt dễ bị tổn thương. Trên thực tế, các công ty công nghệ thậm chí không hề giấu giếm việc ưu ái những người lao động trẻ và chưa lập gia đình.
"Chủ nghĩa tuổi tác trong lĩnh vực công nghệ là một vấn đề lớn. Luật sư Yang Baoquan cho biết: Có quan niệm cho rằng những người lao động lớn tuổi không theo kịp những phát triển công nghệ mới nhất, rằng họ không có năng lượng để theo kịp công việc nặng nhọc và chi phí lương lại quá đắt đỏ.
Mặc dù luật lao động của Trung Quốc cấm người sử dụng lao động phân biệt đối xử dựa trên các đặc điểm như dân tộc, giới tính và tôn giáo nhưng lại không đề cập rõ ràng đến tuổi tác. Nhưng luật sư Yang cho biết thông thường người sử dụng lao động sẽ không đưa ra lý do rõ ràng về tuổi tác để viện cớ cho việc sa thải.
Các giám đốc điều hành công nghệ Trung Quốc từ lâu đã công khai bày tỏ sự ưu tiên của họ đối với những người lao động trẻ tuổi. Năm 2019, chủ tịch Tencent Martin Lau đã công bố kế hoạch cải tổ 10% giám đốc điều hành của công ty, viện dẫn lý do "công việc của họ sẽ được đảm nhận bởi những người trẻ hơn, những đồng nghiệp mới có niềm đam mê mãnh liệt hơn".
Giám đốc Baidu là Robin Li, trong một bức thư nội bộ - cũng được công bố vào năm 2019 - đã công bố kế hoạch của công ty nhằm "trở nên trẻ trung hơn bằng cách tuyển dụng nhiều nhân viên sinh sau năm 1980 và 1990". Nhìn chung, theo đánh giá của Financial Times, những suy nghĩ như vậy đã ăn sâu vào hầu hết các công ty công nghệ.
"Trong khoảng từ 20 đến 30, hầu hết mọi người đều tràn đầy năng lượng. Bạn sẵn sàng tiến về phía trước và hy sinh bản thân vì công ty hơn. Nhưng một khi trở thành cha mẹ và cơ thể bạn bắt đầu già đi, bạn sẽ làm cách nào để theo kịp lịch trình làm việc 996 được đây?", một cựu giám đốc bán hàng tại Meituan cho biết,
996 là lịch làm việc khét tiếng trong giới công nghệ Trung Quốc tức là từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, sáu ngày một tuần.
Dữ liệu cho thấy ByteDance, công ty sở hữu ứng dụng video TikTok và gã khổng lồ thương mại điện tử Pinduoduo có một số lượng nhân viên trẻ nhất trong số các công ty công nghệ Trung Quốc. Độ tuổi trung bình của nhân viên của họ là 27, theo số liệu mới nhất từ trang mạng chuyên nghiệp Maimai từ năm 2020. Độ tuổi trung bình của nhân viên tại Kuaishou là 28 so với 33 tại ứng dụng gọi xe DiDi. Theo Liên đoàn Công đoàn toàn Trung Quốc, độ tuổi trung bình của người lao động ở Trung Quốc là 38,3.
Xu hướng này càng trở nên vững chắc hơn với làn sóng sa thải ngày càng tăng trong lĩnh vực công nghệ, do nền kinh tế suy thoái và những lo ngại về quy định.
Kuaishou, công ty có giá cổ phiếu đã giảm 88% kể từ khi niêm yết tại Hồng Kông vào năm 2021 đã cắt giảm tổng số 16% nhân sự từ tháng 12/2021 đến tháng 6/2023, theo báo cáo tài chính mới nhất của họ.
"Lĩnh vực công nghệ mở rộng quá nhanh trước đại dịch, và sau đó các vụ siết chặt quy định bắt đầu. Hiện chúng tôi đang cắt giảm lớp quản lý vốn tốn chi phí lương lớn", một nhà quản lý tại một công ty internet khác cho biết.
Lời nguyền tuổi 35 là nguồn gốc gây lo lắng lớn cho giới công nghệ. Một cuộc khảo sát của nền tảng tuyển dụng Lagou Zhaopin năm ngoái cho thấy 87% lập trình viên "rất lo lắng" về việc bị sa thải hoặc không thể tìm được công việc mới sau khi bước sang tuổi 35.
Yang cho biết sau khi mất việc, những người trên 35 tuổi khó tìm được việc làm mới.
Nhiều cơ quan trong ngành công vụ Trung Quốc hạn chế kỳ thi tuyển sinh đầu vào đối với những người dưới 35 tuổi. Các quảng cáo tuyển dụng nhân viên trong lĩnh vực dịch vụ, bao gồm cả nhà hàng và khách sạn, cũng muốn có những ứng viên trẻ hơn. Điều này khiến các nhân viên công nghệ ở độ tuổi 30 muốn thay đổi nghề nghiệp hoặc tìm việc làm tạm thời không có cơ hội tiếp cận.
Một lập trình viên 38 tuổi gần đây đã bị một tập đoàn gọi xe lớn cho nghỉ việc cho biết việc tìm kiếm công việc mới rất khó khăn. "Thị trường việc làm rất tệ, thậm chí còn tệ hơn năm ngoái, đặc biệt đối với những kỹ sư già như tôi", anh nói.
Trở lại với nhân vật Laobai, may mắn đã mỉm cười với anh.
"Tôi có hai con và vợ tôi không còn đi làm nữa. Vào thời điểm đó, một công ty công nghệ khác đang tuyển dụng chỉ một vị trí quản lý và tôi đã may mắn có được vị trí đó. Nếu không có cơ hội này, tôi sẽ thất nghiệp như bao cựu nhân viên Kuaishou khác".
Theo: Financial Times
